Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wydział Nauk Historycznych i Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu zorganizowały interdyscyplinarną konferencję naukową „Ziemie Odzyskane” Literatura – Komiks – Film. Wokół fenomenu kulturowego. Konferencja odbędzie się we Wrocławiu w dniach 15-17 maja 2024 roku.
Konferencja organizowana jest w cyklu „Wokół fenomenu kulturowego”, który został zapoczątkowany na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (organizatorzy). Poświęcony jest on najważniejszym zjawiskom kultury filmowej, plastycznej i literackiej doby PRL-u. Dotychczas odbyły się następujące spotkania konferencyjne: „Czterej pancerni i pies”; „Tytus, Romek i A’Tomek”, „Stawka większa niż życie”, „Twórczość komiksowa Janusza Christy”, „Pan Samochodzik i...”.
„Ziemie Odzyskane” są fenomenem o ogromnym potencjale badawczym. Pomimo realizacji kolejnych projektów naukowych dotyczących wspomnianej problematyki (jeden z najświeższych to Region czy regiony? Ziemie Zachodnie i Północne 1945-1989 firmowany przez wrocławski Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” i sfinalizowany w 2022 r. publikacją), przed naukowcami otwiera wciąż nowe pola do eksploracji. Celem konferencji jest przyjrzenie się „Ziemiom Odzyskanym” jako zagadnieniu kulturotwórczemu. W gronie uczestników organizatorzy chcą zastanowić się nad obecnością różnych wymiarów wspomnianego miejsca w kulturze lat 1945-1989.
PROGRAM KONFERENCJI
„Ziemie Odzyskane” Literatura - Komiks - Film. Wokół fenomenu kulturowego
Wrocław 15-17 maja 2024 roku
15 MAJA (ŚRODA)
13.00-13.30 Otwarcie konferencji:
dr hab. prof. UWr Paweł Klint, Dziekan Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego
dr hab. prof. UWr Filip Wolański, Dyrektor Instytutu Historycznego UniwersytetuWrocławskiego
dr hab. Wojciech Kucharski, Zastępca Dyrektora ds. Naukowych Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu
13.30-14.30 przerwa obiadowa
PANEL I TOŻSAMOŚĆ
Moderator: dr hab. prof. UWr Barbara Techmańska
14.30-14.55 dr hab. prof. UWr Robert Klementowski (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytet Wrocławski), „Kto Ty jesteś...?” – między wielkimi i małymi narracjami. Kształtowanie tożsamości obywatela prowincji „odzyskanej” na przykładzie Lwówka Śląskiego
14.55-15.20 dr Kamilla Biskupska (Instytut Socjologii Uniwersytet Wrocławski), Niekończąca się opowieść. O roli narracji w mieście o przerwanej ciągłości kulturowej – przypadek Wrocławia
15.20-15.45 prof. dr hab. Grzegorz Strauchold (Instytut Historyczny Uniwersytet Wrocławski), Nowa fala, a i kawał tej starszej. O niekoniecznie historycznej <pisaninie> o Ziemiach Nowych
15.45-16.00 dyskusja
16.00-16.20 przerwa kawowa
PANEL II PROPAGANDA
Moderator: prof. dr hab. Grzegorz Strauchold
16.20-16.45 prof. dr hab. Jakub Tyszkiewicz (Instytut Historyczny Uniwersytet Wrocławski), Wystawa Ziem Odzyskanych - czy udany element działań propagandowych wobec terenów przejętych po II wojnie światowej na zachodzie i północy?
16.45-17.10 Bartosz Gondek (Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku), Maszeruje całe miasto. O fenomenie kulturowym „Dnia Osadnika” w Nowym Dworze Gdańskim
17.10-17.35 dr Marek Szajda (Ośrodek „Pamięć i Przyszłość“), Liczyrzepa - zły duch Karkonoszy? Józef Sykulski i powstanie polskich legend o Duchu Gór w okresie tuż po 1945 r.
17.35-18.00 dyskusja i podsumowanie pierwszego dnia konferencji
16 MAJA (CZWARTEK)
PANEL III W POLSKIM FILMIE
Moderator: dr hab. prof. UWr Robert Klementowski
9.00-9.25 prof. dr hab. Jarosław Kłaczkow (Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Obraz autochtonów w polskim filmie po 1945 r.
9.25-9.50 Roman Balczarek (Kolegium Studiów Międzydziedzinowych/Instytut Historyczny Uniwersytet Wrocławski), <Kiedy przyszliśmy stół był nakryty a herbata jeszcze ciepła>. Ludność autochtoniczna „Ziem Odzyskanych” w kinematografii polskiej
9.50-10.15 dr hab. prof. UWr Barbara Techmańska (Instytut Historyczny Uniwersytet Wrocławski), Propagandowy obraz Ziem Zachodnich w wybranych źródłach ikonograficznych i audiowizualnych
10.15-10.40 dr hab. Ilona Copik (Instytut Nauk o Kulturze Uniwersytet Śląski), Misja cywilizacyjna i kolonizowanie „Dzikiego Zachodu” w polskich westernach lat 60. (ONLINE)
10.40-11.00 dyskusja
11.00-11.30 przerwa kawowa
PANEL IV SZLI NA ZACHÓD OSADNICY
Moderator: prof. dr hab. Jarosław Kłaczkow
11.30-11.55 dr Maciej J. Dudziak (Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie), Rzeź: krwawy mit założycielski Ziem Pozyskanych (ONLINE)
11.55-12.20 dr Tomasz Leszkowicz (Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita w Warszawie), Wojenna orka, wojenny siew. Wokół PRL-owskiej figury żołnierza-pioniera Ziem Odzyskanych
12.20-12.45 dr Adam Górski (Instytut Historii Uniwersytet Jagielloński), Obraz osadników w świetle twórczości Eugeniusza Paukszty i źródeł archiwalnych
12.45-13.00 dyskusja
13.00-14.00 obiad
PANEL V „ZIEMIE ODZYSKANE” W POWIEŚCI I REPORTAŻU LITERACKIM
Moderator: dr hab. Waldemar Dymarczyk
14.00-14.25 dr hab. prof. UWr Paweł Kaczyński (Instytut Filologii Polskiej Uniwersytet Wrocławski), Dawne dzieje Ziem Odzyskanych w powieściach Kazimierza Kłosia
14.25-14.50 dr hab. prof. UMK Marcin Hlebionek (Wydział Nauk Historycznych Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), To, co stało się później, bierze początek w Komi. „Gruby” Aleksandra Minkowskiego, czyli ziemie odzyskane między traumą a przygodą (ONLINE)
14.50-15.15 dr hab. prof. UMK Rafał Moczkodan (Wydział Humanistyczny Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), „Skąpani w ogniu” w recepcji krytycznej
15.15-15.40 mgr Mariusz Maciak (Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Godząc literę, ideę i codzienność. Wyprawa na odzyskane ziemie Wandy Melcer jako społeczno-ideowy reportaż literacki (ONLINE)
15.40-15.55 dyskusja
15.55-16.20 przerwa kawowa
PANEL VI OBRAZ I MISJA
Moderator: dr hab. prof. UWr Marek L. Wójcik
16.20-16.45 mgr Kamil Burczyński (Kolegium Doktorskie Historii Uniwersytet Wrocławski), Młodzież Ziem Zachodnich i Północnych w narracji źródła filmowego „Bumerang” Leona Jeannota. Studium przypadku
16.45-17.10 lic. Artur Szparaga (Instytut Historyczny Uniwersytet Szczeciński), Architektura jako miejsce (nie)pamięci o niemieckiej przeszłości Pomorza Zachodniego
17.10-17.35 mgr Michał Wróbel (Instytut Historyczny Uniwersytet Szczeciński), Misja szkolnictwa dla Ziem Odzyskanych, na przykładzie powojennego Szczecina
17.35-18.00 dyskusja i podsumowanie drugiego dnia konferencji
17 MAJA (PIĄTEK)
PANEL VII OBRAZ I DOKUMENT
Moderator: dr hab. prof. UWr Paweł Kaczyński
9.00-9.25 dr hab. Waldemar Dymarczyk (Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania Uniwersytet Łódzki), Plakaty „Ziem Odzyskanych”
9.25-9.50 dr hab. prof. UWr Marek L. Wójcik (Instytut Historyczny Uniwersytet Wrocławski), Między ideologią a tradycją: pejzaż heraldyczny Dolnego Śląska po II wojnie światowej
9.50-10.15 hab. prof. UIK Izabela Kaczmarzyk (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie), Powojenna rzeczywistość kulturowa „Ziem Odzyskanych” w perspektywie dziedzictwa dokumentacyjnego jezuickich domów zakonnych
10.15-10.30 dyskusja
10.30-10.50 przerwa kawowa
PANEL VIII RZECZYWISTOŚĆ, MIT, FENOMEN
Moderator: dr hab. prof. UMK Rafał Moczkodan
10.50-11.15 dr Ivo Łaborewicz (Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze), Archiwum Miejskie w Jeleniej Górze 1945-1951 – zakorzenienie w tradycji czy usilna polonizacja?
11.15-11.40 dr Kamil Frączkiewicz (Instytut Pamięci Narodowej Odział we Wrocławiu), „Cuda śląskiego Olbrzyma”- kształtowanie się mitu kompleksu Riese i jego współczesność
11.40-12.05 dr hab. prof. UWr Joanna Nowosielska-Sobel (Instytut Historyczny Uniwersytet Wrocławski), „Jak twierdzi fotoreporter...”. Fenomen społeczno-kulturowy Jeleniej Góry i okolicy w świetle fotografii magazynu ilustrowanego „Nowiny Jeleniogórskie” (1958-1970)
12.05-12.20 dyskusja
12.20-12.30 podsumowanie i zamknięcie konferencji
12.30-13.30 przerwa obiadowa
Organizatorzy:
Uniwersytet Wrocławski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika (Wydział Humanistyczny, Wydział Nauk Historycznych)
Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” / Centrum Historii Zajezdnia
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze